Koncert Symfoniczny

Wprowadzenie do koncertu godz. 18.00, sala kameralna Filharmonii – Janusz Ciepliński

Norbert Twórczyński – dyrygent

Karolina Nowotczyńska – skrzypce

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Program:

Aleksander Tansman – muzyka do baletu Bric à brac
Astor Piazzolla – Las Cuatro Estaciones Porteñas (oprac. Leonid Diesiatnikow)

W karnawale lubimy muzykę, która porywa swoją żywiołowością. Okazja do wysłuchania takich właśnie utworów, czerpiących wprost w gatunków muzyki popularnej, nadarzy się już 12 stycznia. W Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej zabrzmią wtedy mistrzowskie dzieła nawiązujące do jazzu i tanga.

Urodzony w Łodzi Aleksander Tansman (1897-1986) był w swoim czasie jednym z najpopularniejszych kompozytorów na świecie. Nic dziwnego, że jego muzyką zachwycił się sam George Gershwin. Podobnie jak u amerykańskiego mistrza, wiele utworów Tansmana mocno nawiązuje do jazzu, m.in. muzyka do baletu Bric à brac z 1935 roku. Jego akcja rozgrywa się na Porte de Clignancourt, paryskim pchlim targu, gdzie wśród rozmaitych antyków, błyskotek, świecidełek i przedmiotów codziennego użytku zawieruszyły się skrzypce. I to nie byle jakie, bo pochodzące z warsztatu samego Stradivariego. Zauważa je niespełniony wirtuoz, który błaga sprzedawcę, by ten pozwolił mu zagrać choć kilka dźwięków. Gdy tylko zaczyna grać, szary świat zmienia się w prawdziwie magiczne miejsce… Tansman z podziwu godną zręcznością łączy w muzyce do Bric à brac fragmenty szlagierów i standardów jazzowych z brzmieniem big-bandu i rasowej orkiestry symfonicznej. Mistrzowska żonglerka stylami i nastrojami sprawia, że tego blisko 40-minutowego utworu słucha się wyśmienicie nawet w wersji koncertowej.

Cuatro estaciónes porteñas (dosłownie: Cztery pory roku w mieście portowym czyli Buenos Aires) to jeden z najpopularniejszych cykli Astora Piazzolli, skomponowany pod koniec lat 60. i wydanych na tak samo zatytułowanej płycie w 1970 roku. Cztery jednoczęściowe kompozycje przeznaczone zostały na Quinteto tango nuevo – zespół, z którym słynny Piazzolla wypracował najlepsze, najbardziej rozpoznawalne dla siebie brzmienie. Oprócz bandoneonu tworzyły go: skrzypce, fortepian, gitara elektryczna i kontrabas. Pory roku nie są muzyką programową tak jak słynny cykl Vivaldiego. To raczej muzyka inspirowana życiem w Buenos Aires i jego mieszkańcami, głównie emigrantami z Włoch, Hiszpanii, Europy Wschodniej. Jak napisał Christian Danowicz, polsko-argentyński skrzypek, „jest to muzyka opowiadająca o tłocznych ulicach, kawiarniach, ciężkim i wilgotnym klimacie, o elegancji starej Europy i o nostalgii do tego kontynentu, który większość mieszkańców Buenos musiało kiedyś opuścić. Nawet jeśli muzyka Piazzolli sama nie jest tangiem, jest to muzyka o tangu”. Co ważne, Piazzolla w kilku miejscach wplótł cytaty z Vivaldiego, ale zgodnie z odwrotnym występowaniem pór roku na półkuli południowej i północnej, cytaty z Zimy Vivaldiego znalazły się w Lecie Piazzolli. Dość trudno je usłyszeć, bo nie są to całe frazy – raczej krótkie motywy, wplecione niemal niezauważalnie w oryginalną muzykę.

Czy muzyka Piazzolli to tango? Różne są na ten temat zdania. Wielu jego rodaków buntowało się przeciwko tej twórczości: po niejednym koncercie Piazzolli na ulicach Buenos Aires dochodziło do bójek między zwolennikami i krytykami kompozytora i jego tango nuevo. Na zarzut, że nie gra tanga, zwykle odpowiadał: „W porządku, można mówić, że to nie tango, ale nie można powiedzieć, że to nie jest Argentyna”. Zrozumienie Piazzolla znajdował częściej w Europie niż w rodzinnym kraju. Od wielu lat jego muzyka jest również bardzo hołubiona w Polsce. Tango czy nie, ta muzyka porywa, a to przecież najważniejsze.